In Nederland is de Machinerichtlijn (98/37/EG) opgenomen in het Warenwetbesluit Machines. Dit besluit stelt fabrikanten verantwoordelijk voor een veilige constructie van hun machines. Werkgevers zijn vervolgens verplicht om ervoor te zorgen dat zowel nieuwe als oude machines aan dit besluit (blijven) voldoen, door het plegen van voldoende onderhoud. Het ontwerp, de constructie en de uitvoering van de machines moet zo gemaakt zijn, dat deze door de medewerkers veilig te gebruiken zijn. De Arbo-wet stelt werkgevers hiervoor verantwoordelijk.
Het is praktisch onmogelijk gebleken om alle bestaande machines aan de eisen van de Machinerichtlijn te laten voldoen, daarom werd hiernaast voor bestaande machines de “Europese Richtlijn Arbeidsmiddelen” uitgevaardigd.
Deze “Arbeidsmiddelenrichtlijn” kent minimumeisen waaraan arbeidsmiddelen (veelal machines) moeten voldoen en is in Nederland geïntegreerd in het Arbobesluit. De belangrijkste bepaling is de verplichte risico-inventarisatie en -evaluatie (ri&e) voor deze machines en dat machines, installaties en gereedschappen geen gevaar mogen opleveren.
Omdat uit een eerste inventarisatie kan blijken, dat extra of nieuwe beveiligingsvoorzieningen moeten worden aangebracht. Voor complexe systemen is een behoorlijke kennis van fysische verschijnselen, ergonomie en veiligheid echter vereist om tot een verantwoorde keuze van maatregelen te komen.
Nieuwe en bestaande machines moeten dus voldoen aan de wettelijke veiligheid- en –gezondheidseisen.
Neem bijvoorbeeld een machine die veel gebruikt wordt in de Kaasverwerkende industrie; de schaafmachine. De schaafmachine valt onder de machinerichtlijn en moet dus voldoen aan de eisen aan en voorzien zijn van een CE markering, een conformiteitverklaring en een Nederlandse handleiding.
Met gezond verstand en het hanteren van de eerder genoemde methodiek kunnen de meeste knelpunten in kaart worden gebracht. Oplossingen kunnen worden bedacht en uitgevoerd worden. Hierbij is het vooral van belang rekening te houden met bedieningsgemak voor de bediener van de machine. Dus:
Zorg ervoor dat de weg van de minste weerstand tevens de meest veilige weg is!
Bij het regelmatig omgaan met de machines, kunnen er veiligheidsrisico’s ontstaan, doordat machines onveilig gebruikt worden of onveilig zijn.
Het op juiste wijze en tijdstippen inspecteren en keuren van de veiligheid is een belangrijk onderdeel van de machineveiligheid. Daarnaast moeten de werknemers voldoende kennis hebben om de machine te mogen bedienen en hiertoe bevoegd zijn.